Liệu inox có bị ăn mòn hay gỉ sét không?
Inox (thép không gỉ) từ lâu đã được biết đến là vật liệu bền bỉ, sáng bóng và kháng ăn mòn tốt. Được ứng dụng rất nhiều trong cuộc sống từ những đồ dân dụng (bát, nồi, chén, đũa, vòi nước), đồ trang trí, cửa cổng,…Tuy nhiên, sau thời gian sử dụng vẫn thấy inox bị đổi màu, hoen ố hoặc thậm chí xuất hiện rỉ sét. Vậy inox có bị ăn mòn không, và nếu có thì tại sao? Hãy cùng Sơn Hà SSP tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết này để hiểu rõ về hiện tượng “inox bị ăn mòn” và cách phòng tránh hiệu quả nhé!
1. Inox là gì? Vì sao gọi là “thép không gỉ”?
“Inox” là tên gọi thông dụng của thép không gỉ (stainless steel) – một loại hợp kim bao gồm sắt (Fe), crom (Cr), niken (Ni) và một số nguyên tố khác.
Trong đó:
- Crom (tối thiểu 10.5%) là thành phần quan trọng giúp tạo ra lớp màng oxit mỏng và bền chắc, bảo vệ bề mặt khỏi quá trình oxy hóa và ăn mòn.
- Niken tăng cường khả năng chống ăn mòn, giúp vật liệu dẻo và dễ gia công hơn.
Chính nhờ lớp màng bảo vệ tự tái tạo này, inox có thể chống lại sự ăn mòn và gỉ sét trong điều kiện bình thường, từ đó được gọi là “thép không gỉ”.
Lớp màng oxit chống ăn mòn
⇒ Xem thêm: Vì sao inox lại bị oxi hóa
2. [Sự thật] Inox có bị ăn mòn không?
Câu trả lời là CÓ, nhưng không phải trong mọi trường hợp. Dù inox kháng ăn mòn tốt hơn rất nhiều so với thép thông thường, nhưng nó vẫn có thể bị ăn mòn hoặc gỉ sét nếu:
- Chất lượng inox không đảm bảo
- Tiếp xúc lâu dài với môi trường có tính ăn mòn cao như:
– Không khí có hàm lượng muối cao (gần biển)
– Môi trường chứa hóa chất mạnh như clo, axit sulfuric, axit hydrochloric…
– Nhiệt độ và độ ẩm cao trong thời gian dài
Như vậy có thể thấy rằng, Inox không “miễn nhiễm” với ăn mòn, mà chỉ chống ăn mòn tốt hơn các kim loại thông thường.
Inox bị ăn mòn
Vậy, giữa các loại inox thường gặp như inox 304, inox 201, inox 306, inox 430 thì chúng có sự khác biệt về mức độ ăn mòn không. Dưới đây là bảng đánh giá mức độ ăn mòn của các loại inox thường gặp:
| Inox 201 | Inox 201 chứa lượng niken thấp nhưng hàm lượng mangan và nitơ lại cao. Thành phần chính gồm: Fe, Cr, Mn, Ni, N, Si và C. Vì tỷ lệ niken thấp, inox 201 có độ cứng cao nhưng dễ bị ăn mòn điểm, đặc biệt trong môi trường ẩm hoặc chứa hóa chất. Tuy nhiên, so với sắt, nhôm hay nhựa, inox 201 vẫn có khả năng chống gỉ tốt hơn và giá thành phải chăng. |
| Inox 304 | Là loại thép không gỉ phổ biến nhất hiện nay, inox 304 có hàm lượng niken cao và mangan thấp (khoảng 1%), mang lại khả năng chống ăn mòn vượt trội, kể cả trong môi trường axit yếu. Inox 304 thường được ứng dụng trong các sản phẩm yêu cầu vệ sinh và độ bền cao như: chậu rửa, nồi niêu, thiết bị nhà bếp, nhà tắm hoặc trong công nghiệp thực phẩm – y tế. Giá thành cao hơn inox 201, nhưng bù lại độ bền và tính ổn định rất tốt. |
| Inox 306 | Inox 306 thuộc nhóm inox không bị gỉ – có thành phần khá tương đồng với Inox 304, nó có chứa lượng Crom, Niken và Carbon cao. Chính vì thế, Inox 306 thường mềm dẻo, dễ uốn cong, và có khả năng chống ăn mòn. Nó được sử dụng trong sản xuất đồ gia dụng, tàu thuyền, vật liệu xây dựng hoặc các bình chứa. |
| Inox 430 | Inox 430 là loại thép ferritic, không chứa hoặc chỉ có lượng rất nhỏ niken, thành phần chủ yếu là sắt và crom. Do đó, khả năng chống ăn mòn thấp hơn nhiều so với các loại inox khác, dễ bị hoen ố hoặc gỉ khi tiếp xúc với độ ẩm cao hoặc hóa chất. Tuy nhiên, inox 430 có ưu điểm là chịu nhiệt tốt, giá rẻ (chỉ khoảng một nửa inox 304), phù hợp để dùng trong các thiết bị trong nhà như nồi, máy rửa bát, tủ lạnh, chi tiết ô tô, phụ kiện nội thất… hoặc làm mái che, ống xối, cabin thang máy nơi ít chịu tác động ăn mòn mạnh. |
3. Các dạng inox bị ăn mòn thường gặp
Khi inox bị ăn mòn, chúng không nhất thiết bị gỉ sét toàn bộ, mà thường xảy ra dưới các dạng sau:
- Ăn mòn điểm (Pitting corrosion)
Xuất hiện các lỗ nhỏ li ti trên bề mặt inox.
Thường xảy ra trong môi trường chứa ion clo (Cl⁻) như nước muối, hồ bơi, hóa chất tẩy rửa
- Ăn mòn kẽ hở (Crevice corrosion)
Xảy ra tại các khe hẹp, điểm tiếp xúc giữa hai bề mặt inox không thông thoáng.
Môi trường bị giữ lại trong khe có thể gây ra ăn mòn cục bộ mạnh.
- Ăn mòn do ứng suất (Stress corrosion cracking)
Hình thành các vết nứt do kết hợp giữa lực tác động cơ học và môi trường ăn mòn.
Thường gặp ở các công trình chịu lực cao như bồn chứa công nghiệp, đường ống áp suất lớn.
- Gỉ sét bề mặt do nhiễm tạp (Surface rusting)
Xảy ra khi bề mặt inox bị nhiễm bụi sắt, phôi kim loại khác hoặc tiếp xúc với vật liệu rỉ sét.
Đây là dạng gỉ “ngoại lai”, không phải ăn mòn do chính bản thân inox gây ra.
4. Nguyên nhân khiến inox bị ăn mòn
Dưới đây là một số tác nhân khiến inox bị ăn mòn nhanh hơn:
| Nguyên nhân | Mô tả |
| Sử dụng sai loại inox | Inox 201 rẻ hơn nhưng khả năng chống gỉ kém hơn inox 304, 316. |
| Tiếp xúc với hóa chất mạnh | Axit, muối, clo… có thể phá vỡ lớp bảo vệ crom. |
| Điều kiện môi trường khắc nghiệt | Gần biển, nhà máy hóa chất, nơi có độ ẩm cao và ô nhiễm. |
| Không vệ sinh định kỳ | Chất bẩn, dầu mỡ và muối tích tụ lâu ngày làm hư lớp màng oxit. |
| Gia công không đúng kỹ thuật | Mài, cắt không đúng cách có thể làm tổn thương lớp bảo vệ. |
5. Cách bảo vệ inox khỏi ăn mòn hiệu quả
Để tăng tuổi thọ và duy trì vẻ sáng bóng của inox, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:
Cách 1: Chọn đúng loại inox phù hợp với mục đích sử dụng:
Inox 304: Phù hợp cho nhà bếp, đồ gia dụng, nội thất trong nhà
Inox 316: Sử dụng cho môi trường biển, hóa chất, công nghiệp nặng.
Cách 2: Tránh để inox tiếp xúc trực tiếp với axit mạnh hoặc muối.
Cách 3: Lau rửa thường xuyên bằng nước sạch và dung dịch trung tính (không dùng chất tẩy có clo).
Cách 4: Không sử dụng miếng chà kim loại khi vệ sinh inox – dễ gây xước và nhiễm sắt.
Cách 5: Bảo trì, đánh bóng định kỳ nếu dùng inox ở môi trường công nghiệp.
Inox không hoàn toàn “miễn nhiễm” với thời gian và môi trường, nhưng nếu bạn hiểu rõ bản chất vật liệu, lựa chọn đúng loại inox, và áp dụng biện pháp bảo vệ hợp lý, thì hoàn toàn có thể giữ được vẻ đẹp và độ bền lâu dài.
Trên đây là toàn bộ nội dung giải đáp thắc mắc inox có bị ăn mòn không? Mong rằng qua bài viết này, Sơn Hà SSP đã cung cấp cho các bạn những thông tin hữu ích về vật liệu inox cũng như trả lời câu hỏi “tại sao inox lại bị ăn mòn”.
